Zanddieren; Ongekende mogelijkheden: mijn favoriete SI materialen
Auteur: Els Rengehart
Ergotherapeut en SI specialist
Al een hele tijd gebruik ik in mijn praktijk bij het behandelen van kinderen zogenaamde zanddieren. Door hun uiterlijk lokken ze uit om ze op te pakken, vast te houden, aan te raken en in je handen mee te spelen. Dat geeft zintuiginformatie over het zien, de tast en het spiergevoel (propriocepsis). Daarbij vraagt het gebruik van beide handen.
Aantrekkelijk om te zien en te voelen
Ze zijn een verfraaiing van het interieur, leuk om ergens neer te zetten - het is officel geen speelgoed maar een decoratieartikel. De zanddieren zien er aantrekkelijk uit. Dat komt door hun grote ogen, hun vorm en kleur maar vooral door het materiaal waarvan ze gemaakt zijn; dat glinstert een beetje. Dat maakt je nieuwsgierig hoe dat precies aanvoelt. Van de meeste dingen die we zien weten we precies hoe ze aanvoelen zoals een appel, een bord en een stukje lego. We hoeven ze daarvoor niet op te pakken. Hier zien we iets waarvan we niet precies weten hoe het voelt. Dat lokt uit tot oppakken en voelen.
De dieren voelen vrij glad en neutraal aan zodat ze ook geschikt zijn voor kinderen die tactiele prikkels gauw vervelend vinden. Bij het oppakken verplaatst het zand in het dier zich. Het dier geeft wat mee en past zich aan je handen aan. Bij iedere beweging die je met je handen maakt voel je het gewicht van het dier of het zand in het dier in je handen verplaatsen. Deze steeds veranderende druk op je handen - proprioceptieve informatie vanuit je spieren en gewrichten – voelt prettig aan, en maakt dat je met het zanddier in je handen blijft bewegen. Door de grootte en het gewicht van het dier doe je dat automatisch met beide handen.
Onder verstoppen
De dieren zijn ook geschikt om een hand, een arm , een voet, een been of welk lichaamsdeel dan ook onder te verstoppen. Vraag een kind bijvoorbeeld om zijn handen en onderarmen op een tafel te leggen. Verstop de armen dan onder de zanddieren. Je kunt dat doen door de dieren direct op de armen van het kind neer te leggen, maar ook door de dieren langzaam van de tafel naar en over de armen en de handen van het kind te laten glijden. Je verplaatst daarmee langzaam druk over de armen en de handen van het kind. Veel kinderen vinden het prettig als je dan nog extra druk op de dieren, en daarmee indirect op de handen en armen geeft. Waarschijnlijk zal het kind zijn armen en handen er onderuit trekken en vragen of je het nog een keer doet. Je kunt dit herhalen zolang een kind het leuk vindt. Hij zal ervaren dat hij daarna zijn armen en handen beter voelt, en in staat is om ze beter te gebruiken. Voor kinderen die onhandig zijn, kan dit een leuke activiteit zijn. Het kan helpen om voorafgaand aan een activiteit zoals een puzzel maken, tekenen of schrijven, met een bal spelen en zichzelf aankleden, het spel met verstoppen onder de zanddieren te doen.
Je kunt natuurlijk ook de voeten en andere lichaamsdelen verstoppen. Door het kind te vragen zijn voeten in een doos of een krat te doen, glijden de dieren minder gauw weg en krijgt het kind meer druk op zijn voeten. Niet al te grote kinderen kun je vragen om zelf in een krat te gaan zitten, zodat je gemakkelijk hun benen, billen en eventueel zelfs hun buik kan verstoppen onder de zanddieren.
De kleine dieren zijn ook geschikt om in de kleding van een kind te worden verstopt, bijvoorbeeld onder een trui of in een mouw. Het kind kan dan proberen om ze weer op te zoeken.
Over je lichaam laten glijden
Je kunt met het zanddier in je hand het dier ook over het lichaam van het kind laten glijden. Je kunt daarbij gemakkelijk wat extra stevig duwen op het kind. Veel kinderen vinden dat een leuk spelletje. Vooral voor kinderen die moeite hebben met prikkelverwerking is het belangrijk, dat je het langzaam doet en met veel druk. Daarbij is het van belang dat je het kind niet opzij duwt. Dat doe je door - als het ware door het kind heen - naar de grond te duwen als je met het dier in je hand over het kind heen glijdt. Je kunt ook je andere hand gebruiken om te zorgen, dat het kind niet omvalt. Je houdt dan met beide handen het kind vast en glijdt met het dier in je ene hand richting je andere hand. Op deze manier ‘druk verplaatsen’ is misschien wel de belangrijkste zintuigprikkel die kinderen met problemen in de sensorische informatie verwerking nodig hebben.
