Wij zijn dol op sensorische bakken! Ik vind het heerlijk om ze te bedenken en samenstellen en Lotte vindt ze geweldig om mee te spelen, dus dat is een win-winsituatie.

Een sensorische bak stimuleert door de inhoud een kind om één of meer van zijn of haar zintuigen (zicht, gehoor, tast, geur, smaak) te gebruiken. Het is ook een heel geschikt middel om de fijne motoriek te oefenen en je kunt er allerlei andere leerervaringen in verwerken, zoals bijvoorbeeld tellen, ordenen, letterkennis, rijmen. Bovendien is het geweldige manier om fantasiespel te stimuleren. En dat alles op een hele aantrekkelijke, leuke manier die ook nog eens heel weinig hoeft te kosten!

Sensorische bakken zijn niet specifiek geschikt voor een bepaalde groep kinderen; alle kinderen kunnen er plezier aan beleven en profijt van hebben. Maar niet alle kinderen hebben er per se op dezelfde manier profijt van. Om een idee te geven van hoe je zo’n bak in kunt zetten, zal ik wat voorbeelden geven.

• Lotte is bijvoorbeeld een echte denker en kan soms nogal piekeren, dus voor haar is het wroeten in zo’n bak met rijst en het overkappen van die rijst van het ene in het andere bakje een goede manier om even het piekeren los te laten en zich even te concentreren op het voelen en ervaren. Vooral als ze moe is, helpt het echt om tot rust te komen. Maar ze heeft ook een hele rijke fantasie en vindt het geweldig om hele rollenspellen te spelen in en om de bak.
• Heb je een kind met een beperking in de fijne motoriek, dan kan de bak een manier zijn om op een leuke manier die fijne motoriek te oefenen. Dit kan je bijvoorbeeld doen door de bak te vullen met spullen die uitdagen tot het pakken van kleine voorwerpen. Als je het niet al te duidelijk wil laten zijn dat dat de bedoeling is, omdat je kind bijvoorbeeld oefenen frustrerend vindt, kun je door een favoriet thema te nemen dat oefenen er ongemerkt in verwerken. Zo zou je voor een piratenfan muntjes voor de schat tussen blauwe rijst kunnen verstoppen en laat je hem of haar de schat zoeken. Of verstop kleine dingetjes in klei of kinetisch zand en laat het uitgraven met de handen.
• Voor een kind met een autistische beperking kan het een manier zijn om rustig te worden door een bepaald zintuig te prikkelen en dat eventueel te koppelen aan een onderwerp dat hem of haar op dat moment intrigeert. Zand tussen de vingers door laten glijden is vaak een favoriete rustgever, maar in dat geval zal rijst waarschijnlijk ook goed bevallen. Neem dan rijst in vrolijke kleuren en het wordt extra interessant. Of vul een bak met pompoms in verschillende groottes in de lievelingskleur. Is er een grote interesse voor draaiende en rollende voorwerpen, vul de bak dan met balletjes, tolletjes, schroefjes, kurken, flessendoppen en wat je nog meer kunt bedenken dat draait of rolt.
• Als een kind problemen heeft met rekenen of lezen kun je op een speelse manier oefenspelletjes in de bak verwerken door uit te dagen tot het tellen van bepaalde voorwerpen die het kind leuk vindt (hoeveel kleine autootjes/groene dino’s/prinsessen met een roze jurk/kippen op de boerderij) of door letters te verstoppen of voorwerpen waarvan de namen op elkaar rijmen in de bak te doen.
• Voor een kind met spraakproblemen kun je ook weer voorwerpen in de bak doen die uitnodigen tot oefenen. Als een bepaalde klank bijvoorbeeld moeilijk is om uit te spreken, verstop dan allemaal spulletjes tussen papiersnippers waarvan de namen beginnen met die klank of die klank bevatten en ga schatgraven. Vind je dan het voorwerp, dan benoem je samen heel enthousiast wat je gevonden hebt.

Er zijn ontelbaar veel mogelijkheden, zolang je maar aansluit bij de interesses van je kind. Om achter die interesses te komen, kun je kijken naar je kind terwijl het speelt, om te zien of er onderwerpen zijn die steeds terug komen, luisteren naar je kind om te achterhalen waar het vaak over praat, maar je kan ook gewoon aan je kind vragen wat hij op dat moment interessant vindt. En natuurlijk kun je ook aansluiten bij de tijd van het jaar (zomer, herfst, winter, lente, sint, kerst, pasen, verjaardag,…). En als je kind een bepaalde beperking of een leerachterstand heeft, bespreek dan eens met theraeut of leerkracht dat je een sensorische bak wil maken en vraag of hij of zij tips heeft voor wat je in de bak zou kunnen stoppen.

Ik maak zelf de bakken vaak als verrassing voor wanneer Lotte uit school komt. Ze vindt het heerlijk om lekker met haar handen door de rijst of bonen te wroeten, te scheppen en gieten, maar ook om met de Playmobil- of Frozen-poppetjes hele verhalen te verzinnen in een speeldecor dat ik in de bak heb gemaakt.

Het gebeurt ook wel dat ze zelf ineens bedenkt dat ze een prinsessenbak (roze rijst met glitters, roze glaskralen, Playmobilprinsessen) of een onderzeebak (blauwe rijst, schelpen, Playmobilvissen en -duikers) wil hebben om mee te spelen en dat ze zelf in de kast duikt om de goede kleur rijst en andere benodigdheden te verzamelen. Mijn taak blijft dan beperkt tot het pakken van een lege opbergbox.

Wat ook leuk is, is om de bak samen te maken. Je bedenkt eerst, alleen of samen, een thema en daarna laat je je kind op zoek gaan naar leuke spulletjes om erin te doen.

En of ik de bak nu heb gemaakt of dat ze hem zelf heeft samengesteld, het is altijd goed voor minstens een uur lekker rustig spelen en tot rust komen!

Meten en wegen (witte rijst, maatschepjes, soeplepel, trechter)

Prinsessentuin (roze geverfde rijst met glitters, glaskralen, pailletjes, Playmobil-prinsessen en -dieren, bruggetje voor aquarium)

Hoe maak je een sensorische bak?

• Om te beginnen is het dus handig als je een thema neemt als uitgangspunt. Zoals ik al aangaf, hebben de leukste sensorische bakken een thema dat aansluit op iets waar je kind erg mee bezig is of waar hij of zij interesse voor heeft. Dat kan van alles zijn: de kleur rood (verschillende rode voorwerpen), winter, prinsessen, tellen, de eerste letter van zijn of haar naam (lettermagneten, voorwerpen die beginnen met die letter), vissen, boerderij.
• Dan heb je natuurlijk een bak nodig. Ik gebruik zelf meestal de opbergboxen met (clip)deksel van de Hema, omdat die transparant zijn, tegen een stootje kunnen en je ze na het spelen makkelijk dicht kunt doen en voor een andere keer opzij kunt zetten. Die bakken zijn er in allerlei maten, maar ik gebruik liefst 40x30x12 cm of 50x39x18 cm. Voor meerdere kinderen is een bedbox een goed alternatief, maar dan heb je natuurlijk wel meer materiaal nodig om hem te vullen. Als je een zandwatertafel hebt, kun je die ook gebruiken. Of neem een bak die past bij het thema, bijvoorbeeld een houten schaal of dienblad bij een herfstthema of een kerstboomvormige bakvorm voor een kerstbak.
• Denk vooraf alvast even na waar je kind met de bak mag spelen en hoe goed je tegen morsen kan. Er kan namelijk in het vuur van het spel wel eens wat over de rand gaan. Ik zet zelf de bak meestal op een tafel. Als er met water gespeeld wordt, leg ik er een grote handdoek onder en anders pak ik na het spelen de kruimeldief of stofzuiger even. Als je daar geen tijd voor hebt of geen zin in hebt, zou je de bak ook op de grond kunnen zetten met een laken of tafelkleed eronder, dan hoef je die na het spelen alleen uit te schudden. En ’s zomers kun je natuurlijk lekker naar buiten gaan!
• Dan moet die bak natuurlijk ook ergens mee gevuld worden. Er zijn heel veel mogelijkheden, afhankelijk van je thema en de leeftijd van je kind. Bij kleine kinderen moet je natuurlijk goed nadenken of ze dingen in hun mond kunnen stoppen en of dat dan veilig is! Bij ons zijn de volgende vulmaterialen favoriet als basis: ongekookte witte rijst of pasta, ongekookte gekleurde rijst (rijst, flinke scheut plakkaatverf erbij en eventueel wat glitter, roeren en laten drogen op een platte schaal) of pasta, water, papiersnippers, kinetisch zand, gedroogde mais/bonen/peulvruchten, serpentine, watten. Rijst, pasta en bonen/peul-vruchten/mais kun je heel lang bewaren in druk&sluit-zakjes of in vershouddozen, zodat je het steeds kunt hergebruiken.
• Bij deze basis kun je nog allerlei extra’s doen die bij je thema passen, zoals pompoms, in stukjes geknipte rietjes, kralen en pailletten, knopen, pijpenragers/chenille draden, (gekleurde of naturel) ijs- of luciferstokjes, gelballetjes (in water), groffe of fijne glitters, bladeren/takjes/dennenappels e.d., glaskralen, lintjes, schelpen, stenen en ga zo maar door.
• Als laatste doe je er dan nog speelmateriaal bij, zodat de pret kan beginnen. Dit kan van alles zijn, maar je zit in ieder geval altijd goed met schepjes, lepels, bakjes, trechters, plastic pincet (bijvoorbeeld jumbopincet van Toys42Hands), wc- en keukenrollen (heel of over de lengte doormidden als een soort glijbaan), maatschepjes en -bekers, theezeefje, eierdoos/muffin-vorm/serveerschaal met vakjes en natuurlijk klein speelgoed zoals Playmobil (dieren, poppetjes, meubeltjes, enzovoorts), autootjes, plastic dieren of poppetjes of wat je kind maar leuk vindt. Een grote favoriet van Lotte is om de Barbies te laten zwemmen in een wat grotere en diepere opbergbox gevuld met (lauwwarm) water, schelpen, speelgoedvissen en Playmobilpoppetjes. Kortom: je kunt het zo gek niet bedenken of het kan erin!

Winter (witte rijst, glaskralen, rietjes in stukjes, pailletjes, pompoms, maatschepjes, theezeefje, jumbopincet, schaal met vakverdeling)

Herfstwandeling (verschillende soorten gedroogde bonen en mais, stukjes hout, kleine stoffen herfstblaadjes, Playmobil)

Ben je enthousiast, maar weet je niet goed waar je moet beginnen: op de foto’s bij deze post staan wat bakken die ik afgelopen jaar voor Lotte heb gemaakt. En als je op Google of Pinterest zoekt naar ‘sensory bins/tubs’, dan vind je nog veel meer voorbeelden.

Diepzeeduiken (decozand, schelpen, stenen, Playmobil)

Verjaardag (serpentine, inpakpapier, cadeaulintjes, -strikken, -stickers, schaar, plakband, doosjes om in te pakken)

Oh ja, nog een laatste tip: ik spreek met Lotte altijd af, dat ik begrijp dat er tijdens het spelen wel eens wat over de rand van de bak heen kan gaan, maar dat ze op moet ruimen als ik zie dat ze expres de vulling door de kamer gaat strooien, gewoon om maar te strooien. Dat laatste is nog nooit nodig geweest trouwens, want ze vindt de bakken veel te leuk om met de inhoud te gaan gooien… ;-)